Лявон Бушмар (на белорусском языке)   ::   Черный Кузьма

- Мусiць, грэхнейкi ёсць, калi маўчыш!

- Ёсць! - адказала яна, павярнуўшыся да яго.

- Гавары!

- Не скажу.

- Скажы!

- Не!

- Дык я зараз iначай пагавару.

- Нiяк ты iначай не пагаворыш.

- Гавары, хто прыходзiў да цябе.

- Хто толькi хацеў, той i прыходзiў.

- Скажы!

- Не скажу.

- Скажы...

Яна стаяла перад iм, не зводзячы з яго вачэй. Ён усё гаварыў: "Скажы... скажы..." Раней крычаў, пасля пачаў прасiць. Прасiў доўга, раптам рабiўся мяккiм - дзiўным нават для Галены, то зноў узнiмаўся да сваёй звярынай сiлы ў голасе. Бiў тады кулакамi аб стол, пасля зноў ападаў да просьбы, а яна глядзела, як ён варочаецца, i ўсё сцвярджала:

- Не скажу.

Нарэшце ён абяссiлеў. Пайшоў з хаты, гукнуў за сабою Галаса. Як вiхор прамчаўся да лесу i праз лес, iшоў, сам не думаючы куды. У лесе моцна шастала пад цяжкiмi ботамi яго не зляжалае яшчэ лiсце, за лесам - гучна шоргаўся аб абцасы жвiрысты пясок на дарозе. Бушмар нагадваў штосьцi бязлiтаснае i цяжкае, што ўсё крышыць дашчэнту пад нагамi сваiмi, сцiрае ўсё з твару зямлi i, не заўважваючы гэтага, у iмя сваiх адчуванняў свету для сябе аднаго. Малыя i слабейшыя iстоты ратуюцца, уцякаюць з-пад гэтага страшнага ходу, але iх нiхто не заўважае. Тут толькi дзiкасць i выпадковасць, што i хто пападзецца пад бот?! Хто i што будзе растаптана насмерць?! Хто i што застогне пад ботам, развiтваючыся з жыццём?

Бушмар шукаў свайго спакою ў шпаркай хадзе. I толькi цяпер загаварылi сорак вёрст дарогi за дзень.