Лявон Бушмар (на белорусском языке)   ::   Черный Кузьма

- А от тое, што - поле дык мы разам будзем рабiць, а агароды падзелiм кожны па кавалку. Куры падзелiм, малочную жывёлiну.

- Нашто?

- А каб распараджэнне мець сабе.

- Тады хiба i поле?

- Пасля можна будзе i поле.

- А мо цяпер ужо?

- Я не кажу цяпер, але... а ўрэшце...

Тады падаў голас Вiнцэнтага сын:

- Гэта то не трэба, гэтак калгас раскiдаецца, але зрабiць два цi тры меншых калгасы - дык патрэбна, пааддзяляцца па колькi сем'яў разам...

Пасля гэтага ўзняўся большы яшчэ крык, а калi разыходзiлiся, некалькi чалавек аддзялiлiся i пайшлi ў другi бок за Вiнцэнтавым сынам. Ён раптам вярнуўся туды, дзе стаялi Андрэй з Уладзем, i растлумачыў:

- Тут гэта от дзеля чаго. Каб усiх гаспадароў паўцягваць сюды. У вялiкi гурт дык не лiшне яны паквапяць, а так - дык усе пойдуць. Тады ўся ваколiчнасць наша будзе калгасаўскаю.

- А як не пойдуць? - як следчы, запытаў Уладзя, глянуўшы на Андрэя.

- Пойдуць.

- Што, ты пытаўся ў iх?

- Пытаўся.

- Ну i пойдуць?

- Усе.

I, падумаўшы:

- Нават Бушмар.

- Ён, мусiць, самым першым пойдзе? - здагадаўся Андрэй.

Але той таксама здагадаўся, што гэта допыт:

- Ён не хоча, але, дзеля спакою, i яго трэба завалаць.

- Ён табе патрэбен?

- Я не пра сябе аднаго дбаю.

- Ты за ўсiх! - усмiхнуўся Ўладзя.

Той падаўся ад студнi.

У той вечар шмат калгасаўцаў непакоiлiся вельмi. Хмурна думаў Андрэй, а на Ўладзевай кватэры сабралiся хлопцы.